Theo
Phật pháp, tất cả các loài hữu tình chúng sinh cũng đều có đầy đủ Phật tánh.
Tách ra khỏi lý thuyết đạo, từ ngữ chúng sinh không để chỉ riêng loài người mà
bao gồm tất cả mọi loài sinh vật có cảm giác.
Khoa học hiện đại cũng đã xác
nhận những linh tính tương đồng khiến mối liên quan giữa người và loài vật càng
gần gũi. Nghĩa là các sinh vật không vô cảm. Chúng cũng đủ các hỉ, nộ, ái, ố
như người, có khác chăng là ở cách biểu lộ.
Chim cũng đủ các hỉ, nộ, ái, ố như người.
1. Chữ nợ trong nghiệp phóng sanh:
Lẽ ra ý
nghĩa phóng sinh phải đi kèm với việc không sát sinh vì đó là hai khía cạnh của
tín lý nhà Phật. Có điều chuyện cấm sát sinh, một hình thức bảo toàn mạng sống
loài vật thì ít người giữ trong khi các tín đồ lại “thích” phóng sinh. Cũng chỉ
vì nhiều lẽ “lễ nghĩa” đời thường như thế nên mới sinh ra nhiều cái nợ.
Chuyện
bi như chim, cá đuối sức, thậm chí lăn ra chết trước khi được phóng sinh sau
thời gian chờ đợi dằng dặc đảnh lễ đã được đề cập nhiều, gây bức xúc công luận
trên các diễn đàn mạng. Chuyện hài cảnh lớp “con buôn” tranh nhau vớt lại cá
phóng sinh để kiếm lời lại là một góc kịch khác thêm gia vị cho đề tài báo chí.
Cười ra nước mắt nữa là những đàn chim hay bồ câu được dùng chất gây nghiện
hoặc được huấn luyện đặc biệt chẳng kém các bầy chim mà nhà văn Toan Ánh tả
trong “Phong lưu đồng ruộng”. Nghĩa là chúng được bán đi và biết đường bay trở
về nhà chủ sau khi được phóng sinh để “đồng vốn” xoay vòng tốt.
Trong
các loài thú được phóng sinh, cá, rùa thường may mắn hơn giống lông vũ. Bầu
trời với khoảng không quá rộng là một thách thức cho lũ chim yếu ớt vì bị giam
hãm gò bó lâu giờ trong tình trạng thiếu chăm sóc. Cá chỉ được phóng sinh ngay
nơi có nước thế nhưng chính chúng lại là tác nhân gây cái nợ cho vệ sinh xã
hội. Rác thải từ các bao ni-lông đựng cá dọc các cây cầu chắc chắn không thể là
sắc màu đẹp trong bức tranh lễ hội.
Hình ảnh đáng thương của những con chim xấu số .
Theo
“mốt”, thói quen hay phô trương tiền bạc trong chuyện phóng sinh mà vô tư với ý
nghĩa hóa duyên tiềm ẩn là khách hành hương đã nợ các sinh vật một sự giải
thoát thật, nợ cả chính mình và đồng loại một bài học chưa thuộc về lòng từ
tâm. Việt Nam quanh năm lễ rằm, lệ phóng sinh cũng diễn ra đủ bốn mùa, sẽ có
bao nhiêu con vật được phóng sinh thực sự khi thiên định và nhân định đang đặt
chúng vào cái vòng luẩn quẩn phóng-sát sinh.
2. Nợ đã thành duyên trong tục phóng sanh:
Trong vô số các hành khách đến với lễ hội ba miền hằng năm không phải chỉ toàn những người đi chùa
theo quán tính bầy đàn, vô tâm thực hiện tục phóng sinh mang lại những cái nợ
như kể trên. Vẫn còn rất nhiêu cái tâm thấm nhuần ý nghĩa tốt đẹp của lề thói
này và biết cách thực hiện cái tâm ấy để lệ phóng sinh xứng đáng được duy trì.
Theo họ, không phải phóng sinh chỉ có một hình thức là sắm sửa “vật” đến tận
cảnh chùa mà thả. Những ngày đầu năm đôi khi vẫn diễn ra cảnh các cô cậu học
sinh vào công viên thấy bán chim mua thả tại chỗ. Người vợ đi chợ sớm thành
kính mua cặp chép vàng mang về để chồng thả xuống khoảnh ao cạnh nhà. Lũ trẻ
làng biết tục vẫn tìm được nhiều kiểu phóng sinh bằng cách giúp con cua, chú ốc
bò lạc giữa lộ trở về làn nước cạn đồng ruộng.
Đâu
thiếu những người chọn cách phóng sinh bằng lối không sát sinh. Họ ăn chay để
thể hiện cái duyên nhân quả, giải thoát cho vật và cho chính mình. Thật ra từ
cổ chí kim con người giết mổ loài vật để làm lương thực đâu lắm đắn đo. Chỉ
chuyện phóng sinh mới thành tiền đề cho những quan điểm trái chiều, bởi đằng
sau hành động đó còn tâm duyên của mỗi người khi thực hiện trong các tình huống
ứng biến khác nhau. Người ta có thể chạnh lòng nghe chuyện cậu bé đi bắt ốc
phóng sinh để kiếm tiền trang trải học phí nhưng cũng bất mãn trước cảnh chim
chết được vứt xuống nền điện chùa cho chó tha trước mặt bàn dân thiên hạ. Những
cánh chim được phóng sinh trong địa điểm vui xuân ở Đà Lạt đầu năm là những
cảnh đẹp đầy ấm áp. Ai đến tham quan hồ chứa đàn cá phóng sinh độc nhất trên
núi Cấm hẳn sẽ thấy lòng tịnh lại. Nhờ những nét đẹp ấy mà người người còn kỳ
vọng lễ hội mùa ở quê nhà sẽ không mất hẳn thứ lệ tục vốn mang nhiều duyên nợ
tâm linh như phóng sinh.
.jpg)
